کانالهای ماهواره در ایران
رسانه‌های اصولگرا بیست و چهارم اکتبر به نقل از عزت‌الله ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما اعلام کردند که «میزان استفاده مردم ایران از ماهواره ۳۲.۵ درصد است». این آمار که طی سخنرانی رسمی ضرغامی در جمع روحانیون و ائمه جماعات ارایه شد، نشان می‌دهد که اثرگذاری ماهواره در ایران به مراتب بیشتر از چیزی است که تاکنون تصور شده است.
در واقع اکنون دست کم ۲۳ میلیون نفر در ایران، در خلوت خانه خود دسترسی کنترل نشده‌ای به برنامه‌های صدها کانال سیاسی، سینمایی، پورنوگرافی، موسیقی و... دارند.
از فوریه سال ۱۹۹۴ که مجلس شورای اسلامی هرگونه استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای را ممنوع کرد و جرم دانست، روند مبارزه با ماهواره در ایران روندی پر فراز و نشیب بوده است. طرح‌های مقطعی نیروی انتظامی برای جمع‌آوری دیش‌ها و رسیورها از خانه‌های مردم نه تنها هیچ نتیجه‌ای نداشته که هر روز به میزان مخاطبان ماهواره افزوده شده است. صدا و سیمای قدرتمند ایران سعی کرده جذابیت برنامه‌های خود را افزایش داده و پاسخگوی نیازهای جامعه باشد. ولی حتی پخش دائمی فیلم‌های هالیوود، ساخت سریال‌های منطبق با تمایلات جوانان و افزایش تعداد کانالها از ۲ به ۷ شبکه نیز نتوانسته است سیر صعودی استفاده از ماهواره را مهار کند.
این روند به آن جا رسیده است که رئیس سازمان صدا و سیما از حداقل ۲۳ میلیون مخاطب ثابت ماهواره در ایران خبر می‌دهد.
در حال حاضر ۱۷۶۶۶ شبکه ماهواره‌ای در ایران قابل دریافت است که از این تعداد ۲۰۰۰ شبکه از وضوح بالایی برخوردارند. مردم ایران نه تنها به ۳۸۰ شبکه موسیقی، ۷۴ شبکه مد و ۳۱۶ شبکه پورنوگرافی دسترسی دارند، که در معرض برنامه‌های ۳۲ شبکه فارسی متعلق به مخالفان جمهوری اسلامی و ده‌ها شبکه خبری بین‌المللی هستند. این تنوع بالطبع برای کسانی که از سانسور بیشتر و فیلترینگ گسترده‌تر حمایت می‌کنند، نمی‌تواند تنوع مطلوبی باشد.
سه ماهواره Hotbird ،Turksat وArabsat بیشترین مخاطب را در ایران دارند. رضا معیری کارشناس ماهواره در گفتگو با خبرنگار میانه تاکید می‌کند: «Hotbird اولین گزینه ۹۰ درصد از مردم است. کاربران ماهواره در ایران به خاطر شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی ابتدا Hotbird را دریافت می‌کنند و سپس برای دسترسی به شبکه‌های فیلم یا موسیقی ترک و عرب، به سراغTurksat ، Arabsat، Nilesat، Telstar و نهایتاً Astra می‌روند».
بنا بر این می‌توان گفت که شبکه‌های فارسی مهم‌ترین انگیزه اغلب مردم در استفاده از ماهواره است. هر چند که شبکه‌های فیلم، موزیک، مد، پورنوگرافی و حتی آشپزی نیز به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سابقه تاسیس شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی حداقل به یک دهه قبل باز می‌گردد. موج مهاجرت مخالفان جمهوری اسلامی به ایالات متحده در ابتدای انقلاب، شهر لوسآنجلس مرکز تجمع ایرانیان را به کانونی برای فعالیت علیه حکومت تبدیل کرد. حضور ایرانیان در لوسآنجلس به قدری پررنگ بود که به کنایه «تهرانجلس» خوانده می‌شد. این شهر همچنین به دلیل مهاجرت تقریباً تمام خوانندگان ایرانی زمان شاه، «پایتخت موسیقی در تبعید ایران» نام گرفت.
با گسترش فناوری استفاده از ماهواره در کشورهای مختلف و پس از تاخیری چند ساله، اولین شبکه ماهواره‌ای فارسی مخالف جمهوری اسلامی با نام NITV آغاز به کار کرد. به تدریج، افزایش تعداد دیش‌های ماهواره در تهران و شهرستان‌ها رقابتی پرسرعت را میان ایرانیان مخالف جمهوری اسلامی برای تاسیس شبکه‌های ماهواره‌ای به راه انداخت.
در این میان، تاسیس شبکه IranTV که نخستین شبکه ماهواره‌ای غیر سیاسی و عمدتاً موسیقی بود، جنجالی خصمانه میان اپوزیسیون ایجاد کرد. اغلب فعالان سیاسی اپوزیسیون، مدیر این شبکه را «عامل جمهوری اسلامی» می‌دانستند که می‌کوشد با پخش فیلم و موسیقی که علایق اصلی مردم هستند، میزان نفوذ شبکه‌های سیاسی که عمدتاً شامل دشنام به جمهوری اسلامی بود را کم کند. راهی که شبکه IranTV آغاز کرد نهایتاً به آن جا رسید که اکنون حدود ۱۵ شبکه تفریحی ( کاملا غیر سیاسی) فارسی به صورت ۲۴ ساعته فعالیت می‌کند.
شبکه PMC که از دبی موسیقی پخش می‌کند پربیننده‌ترین شبکه ماهواره‌ای فارسی در حال حاضر است. طپش، PBC، جام جم، ایران‌تی‌وی، ICC، پن، امید ایران و دیدار از دیگر شبکه‌های این گروه هستند که غالباً از لس‌آنجلس پخش می‌شوند. بسیاری معتقدند که شبکه ICC که به صورت ۲۴ ساعته فیلم پخش می‌کند و شبکه «سلام» که فقط به مسائل اسلامی می‌پردازد، توسط عوامل دولتی ایران هدایت می‌شوند. این اتهام تایید نشده حتی به شبکه‌ای مانند مهاجر که از آلمان هدایت می‌شود نیز وارد شده است.
اما راهی که توسط شبکه کاملاً سیاسی NITV آغاز شد، راه پر فراز و نشیب‌تری بود. شبکه‌های سیاسی بعدی به کرات دچار انشعاب شده و هر کدام، ۲ شبکه ضعیف‌تر را متولد کردند. این شبکه‌های ماهواره‌ای غالباً مکانی برای مجادلات سیاسی فعالان اپوزیسیون یا دشنام‌های تکراری به جمهوری اسلامی هستند.
محدودیت‌های مالی این شبکه‌ها نیز باعث پخش برنامه‌هایی ضعیف و تکراری شده است. در واقع هیچ گونه برنامه‌سازی‌ای در کار نیست. یک فعال سیاسی اپوزیسیون در مقابل یک دوربین می‌نشیند و به مدت یک ساعت درباره عملکرد جمهوری اسلامی یا یک موضوع خاص حرف می‌زند.
در این روند حتی شبکه‌ای مانند «Your TV» تاسیس شد که فردی به نام فرود فولادوند روزانه حداقل ۱۰ ساعت به صورت منفرد در مقابل یک دوربین می‌نشست و اظهارنظر می‌کرد. این شبکه حتی یک فیلمبردار یا صدابردار نداشت. همه چیز توسط یک نفر با ریموت کنترل در صحنه انجام می‌گرفت. برنامه‌های این شبکه از لندن پخش می‌شد و به دلیل دشنام‌های رکیک و بی‌سابقه فولادوند به مقدسات شیعیان و روحانیون جمهوری اسلامی، بازتاب‌های بسیاری را در پی داشت. حتی برخی از ناظران نگران بودند که دشنام‌های صریح و رکیک فولادوند به ائمه شیعه و پیامبر اسلام باعث صدور حکم ارتداد وی از سوی روحانیون و ایجاد بحرانی مانند ماجرای سلمان رشدی شود.
با آن که این شبکه نهایتاً تعطیل شد، اما نقش مهمی در کاهش مخاطبان تلویزیون‌های سیاسی اپوزیسیون ایفا کرد.
شبکه‌های سیاسی اپوزیسیون البته در مقاطعی توانسته‌اند تاثیرات بزرگی را بر جای گذاشته و نگرانی شدیدی را در میان مقامات جمهوری اسلامی ایجاد کنند. در واقع به مجرد بروز هرگونه تجمع یا اغتشاش در شهرهای بزرگ، این شبکه‌ها به سرعت کنترل حادثه را در دست گرفته و مردم را برای پیوستن به آن تجمع تحریک می‌کردند. سرعت اطلاع‌رسانی این شبکه‌ها، بزرگنمایی حوادث و پخش ترانه‌های تحریک‌کننده در موارد متعددی باعث شد که یک تجمع کم‌شمار خیابانی به سرعت گسترش پیدا کرده و به یک بحران امنیتی وسیع تبدیل شود. تظاهرات گسترده جوانان و دانشجویان در تیرماه ۱۳۷۸ و اغتشاشات سراسری خرداد ۱۳۸۱ که حدود ۱۰ روز در بسیاری از شهرها ادامه یافت، از جمله نتایج فعالیت این شبکه‌ها بود. جمهوری اسلامی به همین دلیل مبارزه‌ای وسیع با ماهواره را آغاز کرد که جمع‌آوری دیش‌ها، مجازات صاحبان آنها و نهایتاً پخش پارازیت بخشی از این مبارزه بود.
با آن که شبکه‌های سیاسی اپوزیسیون اکنون از اثرگذاری و قدرت نفوذ سابق برخوردار نیستند، با این حال بالقوه می‌توانند در مقاطع بحرانی به جایگاه پیشین خود بازگردند. آن گونه که یک کارشناس جامعه‌شناسی رسانه به خبرنگار میانه می‌گوید، دو آلترناتیو اصلی عامل کاهش جدی مخاطبان شبکه‌های اپوزیسیون بوده‌اند. نخست؛ شبکه‌های فارسی خانوادگی، فیلم و موسیقی. دوم؛ فعالیت شبکه فارسی صدای آمریکا.
تلویزیون صدای آمریکا [VOA] یک پدیده ویژه است. این شبکه که منحصراً برای مردم داخل ایران پخش می‌شود و متعلق به دولت آمریکاست، به دلیل کیفیت بالای برنامه‌های خود و در خلاء جدی یک شبکه خبری آزاد فارسی توانسته است جایگاه مهمی را به خود اختصاص دهد. دست‌اندرکاران این شبکه ادعا می‌کنند که صدای آمریکا روزانه ۱۰ میلیون مخاطب ثابت دارد. حتی اگر آمار فوق را اغراق‌آمیز بدانیم، در این موضوع که صدای آمریکا به یکی از مهم‌ترین منابع خبری طبقه شهری تبدیل شده و روزانه میلیون‌ها نفر را تغذیه می‌کند، تردیدی نیست.
تمرکز بیش از حد این شبکه بر حقوق بشر، مسایل قومیتی و جنبش دانشجویی و لحن تند آن علیه جمهوری اسلامی باعث شده است که تلویزیون صدای آمریکا در میان اقشار رادیکال مثلاً دانشجویان معترض جایگاهی ویژه داشته باشد. حسین که دانشجوی مهندسی عمران دانشکده فنی دانشگاه تهران است به خبرنگار میانه می‌گوید: «تقریباً تمام همکلاسی‌های من اخبار دانشگاه‌ها و دانشجویان را از طریق VOA پیگیری می‌کنند». افسانه، یک دختر دانشجوی دانشگاه همدان نیز معتقد است: «صدای آمریکا اخبار یک‌طرفه پخش می‌کند. مثلاً اصلاح‌طلبان را همانقدر تخریب می‌کند که اصولگرایان را. اما فعلاً تنها تلویزیونی است که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد».
احتمالاً جایگاه صدای آمریکا یکی از عواملی بوده که شبکه بی‌بی‌سی را به راه‌اندازی یک شبکه خبری فارسی برای مردم ایران ترغیب کرده است. در شرایطی که VOA به یک رسانه بلامنازع در میان شبکه‌های سیاسی ماهواره‌ای تبدیل شده، آغاز به کار تلویزیون فارسی BBC می‌تواند نقطه شروع یک رقابت نفس‌گیر میان آن دو باشد. لحن تند VOA عامل جذابیت این رسانه در میان اقشار رادیکال و لحن منطقی و نسبتاً بی‌طرفانه BBC نقطه قوت آن در میان گروه‌های مرجع میانسال است. سرنوشت نهایی در تحریریه این دو تلویزیون و قدرت حرفه‌ای آنها رقم خواهد خورد
اما شبکه ها و برنامه های آنها:
TRT:
خواننده معروف تورکیه تارکان که قبلا هم به آن اشاره کردم در این شبکه حضور خواهد داشت.تارکان برای 6 ترانه در این برنامه مبلغ 750 هزار دلار از این شبکه خواهد گرفت.همچنین سیبل جان و اوزجان دنیز هر کدام با دریافت مبلغ 250 هزار YTL در این شبکه هنر نمایی خواهند کرد.برای جاندان ارچتین 200 هزار YTL و فوندا آرار و کراچ هر کدام با مبلغ 35 هزار YTL به روی صحنه خواهند رفت.این مبالغ از منبع معتبر هست و صرفا برای اطلاع دوستان گفته شد.ضمنا TRT برنامه های خوب دیگری نیز دارد.مثل قرعه کشی بزرگ ، گروه Mor ve Ötesi نیز در این برنامه حضور خواهد داشت.
Kanal D:
این شبکه هم برنامه ای با اجرای اوکان بایولگن (Okan Bayülgen) و آتا دمیرر (Ata Demirer) مهمان خانه های شما خواهد شد. از خوانندهای مهمان این برنامه میشه به اوزجان دنیز (Özcan Deniz) کیباریه (Kibariye) میرکلام (Mirkelam) پئنار آیلین (Pınar Aylin) بوراک کوت (Burak Kut) دنیز آکًایا (Deniz Akkaya) حادئسه (Hadise) گؤون هوکنا (Güven Hokna) حالیل ارگون (Halil Ergün) راحشان گولشان (Rahşan Gülşan) اشاره کرد.
همچنین سریال Arka Sokaklar با قسمت مخصوص شب سال نو اکران خواهد شد.
اوزجان دنیز (Özcan Deniz) و کیباریه (Kibariye) به ترتیب 120 و 100 هزار YTL از این شبکه خواهد گرفت.
STAR TV:
خوانندگانی همچون سیبل جان (Sibel Can) ابرو گوندش (Ebru Gündeş) نسرین توپکاپی (Nesrin Topkapı)
و سریال Sevgili Dünürüm با قسمت مخصوص شب سال نو برای پخش آماده شده.
سیبل جان هم در TRT و هم در STAR حاضر خواهد شد و مبلغ 75 هزار YTL از این شبکه دریافت خواهد کرد.همچنین وی شب سال نو در هتل WOW حضور خواهد داشت و از اونجا هم 140 هزار YTL گرفته و در مجموع 465 هزار YTL سود خواهد کرد
خانم ابرو گوندش (Ebru Gündeş) هم مبلغ 80 هزار YTL خواهد گرفت.
FOX:
در این شبکه هم ابرو گوندش (Ebru Gündeş) سردار اورتاچ (Serdar Ortaç)
و سریال Bez Bebek با قسمت مخصوص شب سال جدید برای اکران آماده شده.
ابرو گوندش (Ebru Gündeş) هم مبلغ 80 هزار YTL خواهد گرفت.
KANAL 1:
و بالاخره رسیدیم به قسمت اصلی بعد از این که دوباره گروه جینر صاحب امتیاز این شبکه شد خیلی به آن رسیده با فیلمها و قرارداد بستن با هنرمندان معروف کشور تورکیه تونسته گلیم خودش رو از آب بکشه.فقط در زمینه خبر به شدت ضعیف میباشد که یکی از عیبهای اصلی و بزرگ حال حاضر آن میباشد.
در این شبکه هم امپراتور(امپراطور) به رو صحنه خواهد رفت. دوستداران ابراهیم تاتلیسس (İbrahim Tatlıses) میتونن ترانه های ایشون رو در این شب از این شبکه گوش کنن و ببینن.
NTV:
اوکان بایولگن (Okan Bayülgen) و مژده (Müjde) در این شبکه برنامه زنده دارن.
CNN TÜRK:
Beyazıt و Elif Dağdeviren در این شبکه برنامه دارن.
دوستان برنامه های شبکه Show TV به محض اعلام در وبلاگ قرار خواهد گرفت.
این هم برنامه شبکه های اصلی و سراسری ترکست مخصوص شب سال جدیدامیدوارم که استفاده کرده باشین.
